در اوایل 1950 روشی برای توسعه نرم افزار و پروژه‌های نرم افزاری استفاده می‌شد به نام چابک (Agile) و در سال 2001 بود که گروهی از این توسعه دهندگان نرم افزار، دور هم جمع شده و بعد از بررسی‌های لازم، بیانیه ای با عنوان مانیفست اجایل (Agile Manifesto) شامل 12 اصل و 4 رکن اصلی را منتشر کردند.

اجایل یا چابک چیست؟

چابک یا Agile به عنوان یک روش کار (Way of Working)، یک رویکرد تکراری برای انجام کارهاست که به تیم‌ها کمک می‌کند تا در زمان کمتر و با چالش کمتری ارزش خلق کنند. تیم‌های چابک به ‌جای اینکه کل پروژه را در ابتدا برنامه ریزی کنند، کارها را با Incrementهای (چرخه‌های کاری) کوچکتر و قابل استفاده تحویل می‌دهند.

نکته مهمی که وجود دارد این است که Agile، یک روش کار (WoW) و یک طرز فکر است و نه یک متدولوژی.

دلایل اهمیت طرز فکر اجایل

پیش از آنکه به سراغ مدارک بین‌المللی مدیریت چابک برویم، بهتر است با هم مرور کنیم چرا طرز فکر چابک اهمیت بالایی دارد و اخذ مدارک بین‌المللی مدیریت چابک نیز ارزشمند است.

انعطاف پذیری:

روش‌های سنتی مدیریت پروژه (Waterfall) نیاز به برنامه ریزی و تهیه مستندات بسیار گسترده در ابتدای پروژه را دارند و در صورت ایجاد تغییرات در پروژه، انعطاف پذیری بسیار کمی دارند. اما رویکرد چابک به دلیل برنامه ریزی چرخه های کوتاه مدت، انعطاف پذیری و سازگاری بیشتری را ممکن می سازد.

مشارکت مشتریان:

در روش های سنتی، ممکن است مشارکت مشتریان به عنوان مهم‌ترین ذی اثران، تنها در ابتدا و انتهای پروژه باشد ولی در پروژه‌های اجایل در طول پروژه‌های توسعه، همواره این مشارکت بین توسعه دهندگان و مشتریان وجود دارد که این امر خود، باعث تضمین این مورد است که محصول نهایی، نیازها و انتظارات مشتری را برآورده می نماید و رضایت بیشتری در پیش خواهد داشت.

کاهش ریسک:

رویکرد چابک با ایجاد چرخه‌های کاری کوتاه، خطر شکست پروژه در مقیاس بزرگ را کاهش می دهد، به این صورت که هرگونه مشکل یا تغییر را در هر چرخه (اسپرینت) می توان شناسایی کرده و برای اسپرینت‌های بعدی رفع نمود و به همین نحو، احتمال دوباره کاری‌های پر هزینه را در مراحل بعدی چرخه پروژه کاهش داد.

توانمندسازی تیم‌ها:

رویکرد چابک باعث افزایش روحیه خود-مدیریتی در افراد تیم شده، خلاقیت و همکاری تیمی را بهبود داده و همینطور باعث ایجاد حس مالکیت در بین اعضای تیم می‌شود.

باور غلط در خصوص اجایل!

اجایل فقط در پروژه‌های نرم افزاری کاربرد دارد.

واقعیت:

مدیریت پروژه چابک، اغلب در توسعه نرم افزار کاربرد زیادی دارد، چون پروژه‌های این حوزه ناشناخته هستند و معمولا در این پروژه‌ها با عدم قطعیت بسیاری مواجه هستیم، و روش Agile به این دلیل که بر دریافت فیدبک مستمر و بهبود مداوم یک محصول یا خدمات تمرکز دارد، برای استفاده در این مدل پروژه‌ها بسیار کاربردی است، اما در حال حاضر Agile فقط برای پروژه‌های نرم افزاری مورد استفاده قرار نگرفته و در زمینه‌های دیگری از جمله بازاریابی، منابع انسانی، مالی و .. نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در پروژه‌های غیرنرم‌افزاری، مدیریت پروژه چابک می‌تواند به تیم‌ها کمک کند تا بهتر با نیازمندی‌های در حال تغییر سازگار شوند، ریسک‌ها را مدیریت کنند و ارزش بیشتری برای ذینفعان خلق نمایند.

چارچوب‌های اجایل

چندین چارچوب پرکاربرد در مدیریت پروژه چابک وجود دارد، از جمله Scrum، Kanban،  SAFe®، و Extreme Programming (XP)، Lean و … که در این مقاله به معرفی این متدولوژی‌ها و مدارک بین المللی مربوط به آنها می‌پردازیم.

چارچوب های پرکاربرد اجایل:

1. اسکرام (Scrum): یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین چارچوب‌های اجایل است و برای تیم های کوچک بین 4 تا 6 نفره که توانایی‌ها و مهارت‌های زیادی دارند (اصطلاحا Cross-functional هستند) مورد استفاده قرار میگیرد. افراد در تیم اسکرام، پروژه ها را در بازه‌های کوتاه مدت (یک الی دو هفته‌ای) که اسپرینت نام دارد، برنامه ریزی و اجرا می کنند و در پایان هر اسپرینت یک خروجی مورد استفاده تحویل می‌دهند.
2. کانبان (Kanban): یکی دیگر از پرکاربردترین چارچوب‌های اجایل است که برای تیم‌های بین 3 تا 9 نفر مورد استفاده قرار می‌گیرد. تمرکز کانبان روی در نظر گرفتن جریان‌های کاری (Workflow) و کاهش فعالیت‌های در حال انجام در جهت بهبود کارایی است. در این روش افراد تیم یک بورد از کلیه فعالیت‌ها دارند و براساس ظرفیت فردی خود هر فعالیت را انتخاب و پیش می‌برند. تاکید کانبان روی تحویل مستمر و اعمال تغییرات تکاملی است.
3. XP: یکی دیگر از روش‌های اجایل که در تیم‌های بین 2 تا 12 نفره مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش روی مشارکت مداوم مشتری‌ها تاکید داشته و از طریق انتشار و تحویل مداوم قسمت‌هایی از پروژه، نسبت به کیفیت بالای محصول اطمینان حاصل می‌کند.
4. SAFe: یکی از چارچوب‌های پرکاربرد اجایل است که در مقیاس‌های بزرگ سازمانی (چند تیم اسکرام که روی یک یا چند پروژه به صورت همزمان کار می‌کنند یا Scrum of Scrum) کاربرد دارد. این چارچوب به سازمان ها کمک می‌کند تا روش‌های اجایل را فراتر از تیم‌های فردی به سطح سازمانی گسترش دهند.

و اما روش‌های مدیریت پروژه چابک به همین موارد ختم نشده و روش‌های دیگری مانند Lean، Crystal، DSDM و FDD و … نیز وجود دارد. هر کدام از این روش‌ها، رویکرد متفاوتی را برای توسعه یک محصول و اجرای پروژه ارائه می‌دهند و تیم‌ها می‌توانند متناسب با نیاز و نوع پروژه‌هایشان یکی از این روش‌ها را انتخاب کنند، به همین دلیل آشنایی با روش‌های چابک و نحوه اجرای آن‌ها در تیم‌ها، در محیط‌های کسب و کار پر شتاب و پویای امروزی بسیار ارزشمند است.

معرفی مدارک بین‌المللی اجایل (چابک)

یکی از راه‌هایی که نشان دهنده مهارت و تخصص افراد در حوزه چابک هست، دریافت مدارک بین‌المللی چابک است. مدارک بین‌المللی مختلفی در حوزه Agile وجود دارد که در این مقاله به معرفی چند مورد پرکاربرد از این مدارک میپردازیم:

Professional Scrum Master (PSMI):

اطلاعات کلی مدرک:

• سازمان ارائه دهنده مدرک: Scrum.org
• لینک وبسایت مرجع: scrum.org
• هزینه آزمون: 200 دلار
• تعداد سوالات آزمون: 80 سوال (Multiple Choice, Multiple Answer, True/False)
• مدت زمان آزمون: 60 دقیقه
• درصد قبولی آزمون: 85%

تمرکز این مدرک بین‌المللی اجایل روی اصول و شیوه‌های اسکرام است و برای افرادی که در سمت اسکرام مستر فعالیت دارند و یا حتی در تیم‌های اسکرام مشغول به کار هستند کاربرد زیادی دارد، چرا که شما را با نقش اسکرام مستر در یک تیم اسکرام، ایونت‌های اسکرام، ابزارها و نحوه استفاده آن‌ها در تیم آشنا می‌سازد.

این مدرک توسط Scrum.org در سه سطح ارائه می‌شود و تا PSMIII امکان ارتقای مدرک وجود دارد ولی مدرک PSMI برای فعالیت در یک تیم اسکرام نیاز افراد را برطرف می‌کند.

میانگین حقوق افراد دارای این مدرک، سالانه 102000 دلار گزارش شده است.

جهت ثبت نام در دوره آمادگی آزمون PSMI کلیک کنید

PMI Agile Certified Practitioner (PMI-ACP):

اطلاعات کلی مدرک:

• سازمان ارائه دهنده مدرک: Project Management Institute (PMI)
• لینک وبسایت مرجع: https://www.pmi.org/certifications/agile-acp
• هزینه آزمون: 435 دلار در صورت داشتن عضویت PMI، 495 دلار در صورت عدم عضویت
• تعداد سوالات آزمون: 120 سوال (Multiple Choice Questions)
• مدت زمان آزمون: 180 دقیقه

این مدرک برای متخصصان مدیریت پروژه‌ای مناسب است که در محیط‌های اجایل کار می‌کنند و یا قصد دارند مهارت خود را در این زمینه نشان دهند. این مدرک به صورت گسترده‌ای چارچوب‌های مختلف اجایل اعم از Scrum، Kanban، Lean و XP را در بر می‌گیرد.

برای شرکت در آزمون اصلی، نیاز هست شرایط زیر را داشته باشید:

• مدرک تحصیلی لیسانس به بالا
• ارائه مدرک گذراندن 21 ساعت دوره آموزشی اجایل
• 12 ماه سابقه اجرایی پروژه در 5 سال اخیر
• 8 ماه تجربه فعالیت در پروژه‌های اجایل در 3 سال اخیر

میانگین حقوق افراد دارای این مدرک سالانه 108000 دلار گزارش شده است.

جهت آشنایی با دوره آموزشی آمادگی آزمون ACP کلیک کنید

SAFe (Scaled Agile Framework):

اطلاعات کلی مدرک:

• سازمان ارائه دهنده مدرک: Scaled Agile
• لینک وبسایت مرجع: https://scaledagile.com/safe-certification/

سازمان Scaled Agile مدارک متعددی را در حوزه اجایل ارائه می‌دهد. این مدارک بین‌المللی چابک، برای متخصصان فعال در زمینه اجایل، از جمله مدیران اجرایی،  اجایل کوچ‌ها، اسکرام مسترها، صاحبان محصول و کلیه افراد تیم اسکرام طراحی شده است. با داشتن مدارک این سازمان، شما با اصول و روش‌های SAFe در سازمان‌های بزرگ با چند تیم اسکرام آشنا خواهید شد.

معرفی مدارک کاربردی SAFe:

SAFe Scrum Master (SSM):

تمرکز این مدرک روی نقش اسکرام مستر براساس چارچوب SAFe می‌باشد و اصول و روش‌هایی را برای تسهیل امور تیم‌های چابک و برگزاری ایونت‌های چابک ارائه می‌دهد.

• تعداد سوالات آزمون: 45 سوال (Multiple Choice Questions)
• مدت زمان آزمون: 90 دقیقه

SAFe Product Owner/Product Manager (POPM):

 این مدرک مختص مدیران و صاحبان محصول و تحلیلگران کسب و کاری است که وظیفه تعریف و اولویت بندی فیچرها و مدیریت Backlog محصول در چارچوب SAFe را دارند.

• تعداد سوالات آزمون: 45 سوال (Multiple Choice Questions)
• مدت زمان آزمون: 90 دقیقه

از مدارک دیگر SAFe می توان SAFe Agilist (SA)، SAFe Practitioner (SP)، SAFe Advanced Scrum Master (SASM) و … را نام برد.

میانگین حقوق افراد دارای این مدارک سالانه بین 111000 تا 182000 دلار اعلام شده است.

:Agile Project Management (AgilePM)® Foundation

اطلاعات کلی مدرک:

• سازمان ارائه دهنده مدرک: APMG International
• لینک وبسایت مرجع: https://apmg-international.com/product/agile-project-management-agilepmr-certification
• هزینه آزمون: 330 دلار
• تعداد سوالات آزمون: 50 سوال (Multiple Choice Questions)
• مدت زمان آزمون: 40 دقیقه

این مدرک برای افرادی که قصد دارند مهارت‌های مدیریت پروژه چابک خود را بهبود دهند و برای نقش رهبری در پروژه‌های چابک آماده شوند، بسیار مناسب است. این مدرک بر چارچوب DSDM با رویکردی تکرارشونده و پیشرفت های Incremental تمرکز دارد و متخصصان با دریافت این مدرک می‌توانند به خوبی نقش‌ها و مسئولیت ها را تعیین کرده و پیشرفت پروژه‌ها را به طور موثر اندازه گیری کنند.

متقاضیان این مدرک نیاز به داشتن هیچ‌گونه پیش نیازی ندارند، ولی APMG گذراندن یک دوره آموزشی معتبر را توصیه می‌کند.

بر اساس گزارشات اعلام شده، مدیران پروژه چابکی که این مدرک را دریافت می‌کنند، میانگین حقوق سالانه حدود 130000 دلاری در ایالات متحده را خواهند داشت.

Certified Scrum Master (CSM):

اطلاعات کلی مدرک:

• سازمان ارائه دهنده مدرک: Scrum Alliance
• لینک وبسایت مرجع: https://www.scrumalliance.org/get-certified/scrum-master-track/certified-scrummaster
• هزینه آزمون: 495 دلار
• تعداد سوالات آزمون: 50 سوال (Multiple Choice Questions)
• مدت زمان آزمون: 60 دقیقه

این مدرک برای رهبران فعلی تیم‌های اسکرام و اعضای تیم در کلیه صنایع می‌تواند مناسب باشد. با دریافت این مدرک علاوه براینکه مهارت‌های رهبری خود را گسترش می‌دهید، بلکه فرصت‌های شغلی بهتری نیز خواهید داشت.

برای دریافت این مدرک نیاز است تا 14 الی 16 ساعت دوره آموزشی مرتبط را بگذرانید و همچنین بعد از دریافت مدرک می‌توانید به انجمن Scrum Alliance بپیوندید و برای مدارک سطوح بالاتر این سازمان اقدام نمایید.

متقاضیانی که موفق به دریافت مدرک CSM می‌شوند، پس از دریافت این مدرک می‌توانند با داشتن این پیش نیاز، برای مدرک A-CSM و سپس CSP-SM اقدام نمایند.

میانگین دریافتی سالانه افراد دارای این مدرک، بین 110000 تا 130000 دلار می‌باشد.

سخن پایانی: اهمیت دریافت مدارک بین‌المللی حوزه اجایل

دریافت هر کدام از مدارک بین‌المللی اجایل (Agile) توسط افراد تیم پروژه در یک سازمان، باعث استانداردسازی دانش در کل سازمان شده، تمام اعضای تیم پروژه اصول و روش‌های اجایل و همچنین نقش‌ها و مسئولیت‌ها را درک کرده و زبان مشترکی در سازمان ایجاد می‌شود. همچنین دریافت این مدارک توسط همه افراد تیم، باعث بهبود عملکرد اعضای تیم و همکاری موثرتر نیز می‌شود. داشتن مدرک بین‌المللی اجایل همچنین نشانگر مهارت و تخصص فرد در این حوزه است و مسیر پیشرفت شغلی را تسهیل می نماید.

علاوه بر این مدیران به افرادی که دارای مدارک بین‌المللی چابکی هستند، بهتر اعتماد می‌کنند چون این افراد در راستای توسعه فردی و درک عمیق تر موضوعات چابکی اقدام به دریافت مدرک بین‌المللی در این حوزه کرده‌اند.

در نهایت، دریافت هر کدام از مدارک حوزه اجایل (Agile) بسته به نقش فعلی شما در سازمان، اهداف شغلی آینده و چارچوب ها و روش های اجایل مورد استفاده در سازمان شما، می تواند متفاوت باشد.

منابع:

• https://www.forbes.com/advisor
• www.scrumalliance.org
• https://www.pmi.org
• https://scaledagile.com
• https://apmg-international.com