چرا باید از مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM) استفاده کنیم؟

مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM) باعث به وجود آمدن انقلابی در صنعت ساخت شده است. BIM (مخفف Building information modeling) یک فرهنگ مدیریتی است که بر پایه ساخت دیجیتال پروژه قرار دارد و با دخیل کردن تمامی ذینفعان و دست اندرکاران پروژه در مرحله طراحی، گام بزرگی را در جهت کاهش دوباره کاری‌ها در طول اجرای پروژه برداشته و در نهایت محاسبه دقیق حجم کار و مصالح پروژه، برآورد دقیق مالی و زمانی را برای یک پروژه ساخت عمرانی به ارمغان می‌آورد.

علاوه بر این، مدل دیجیتالی که بعد از این پروسه همکاری به‌دست می‌آید حاوی اطلاعات دقیق هندسی، مصالح و داده‌های مفید کلیه اجزا، تجهیزات و تاسیسات ساخته مورد نظر بوده و در مرحله بعد از ساخت به عنوان بانک اطلاعاتی مناسبی به منظور نگهداری و تعمیرات پروژه محسوب می‌گردد.

در این مطلب که با همکاری PMPiran و شریف مدیسا منتشر می‌شود، می‌خواهیم این مباحث و مزایای استفاده از فناوری BIM را کمی بیشتر مورد بررسی قرار دهیم.

مدل‌سازی اطلاعات ساختمان یا مدل‌سازی اطلاعات ساخت؟!!

پیش از شروع مطلب اصلی، بهتر است به این پرسش پاسخ دهیم که BIM منحصربه پروژه‌های ساختمانی است یا در هر پروژه ساخت دیگری می‌تواند به‌کار گرفته شود؟!

در حال حاضر ترجمه رایجی که در کشورمان از BIM یا همان Building Information Modeling می‌شود با عنوان “مدلسازی اطلاعات ساختمان” است.

این ترجمه به طور کلی به استفاده از BIM در بخش ابنیه و ساختمان در صنعت ساخت اشاره می‌کند؛ اما می‌دانیم که صنعت ساخت شامل حوزه‌های بسیار متنوعی از جمله ساخت ابنیه، فرودگاه، بیمارستان، پل، پتروشیمی، سکوهای نفتی و … می‌شود و امکان استفاده از BIM در تمام حوزه‌های صنعت ساخت وجود دارد.

در واقع می‌توان گفت ing- موجود در انتهای کلمه Building مصدرساز بوده و معنای “ساخت و ساز” می‌دهد. بنابراین بهتر است از ترجمه “مدلسازی اطلاعات ساخت” استفاده شود تا جامعیت بیشتری به آن بدهد.

با این وجود، به دلیل گسترش عبارت “مدل‌سازی اطلاعات ساختمان”، ما در این مطلب گاهی اوقات از همین عبارت استفاده می‌کنیم.

مزایای (Building Information Modeling (BIM

با استفاده از فناوری BIM یک ساخته را قبل از اینکه به صورت فیزیکی ساخته شود، به صورت دیجیتال و مجازی می‌سازیم.

این کار باعث می‌شود عوامل پروژه بتوانند در یک محیط دیجیتالی و مجازی که تغییرات در آن بسیار کم هزینه است به طراحی، تحلیل و برنامه‌ریزی پروژه بپردازند و گزینه‌های مختلف طراحی و اجرا را شبیه‌سازی کنند.

شبیه‌سازی از مهمترین کاربردهای BIM است.

کاربرد BIM در کاهش زمان و هزینه

یکی از مشکلات عمده روش ارتباط دوبعدی در فاز طراحی این است که برای انجام ارزیابی‌های مهم برای یک طرح پیشنهادی، زمان و هزینه بسیار زیادی باید صرف شود و معمولا در انتهای کار و زمانی که دیگر برای اعمال تغییرات بسیار دیر است، انجام می‌شوند.

 مدیریت اطلاعات با کمک BIM

موضوع مهم دیگر این است که در یک پروژه بزرگ مقیاس تعداد افراد مشارکت کننده و حجم اطلاعات تولید شده بسیار زیاد است. واضح است که بدون داشتن استانداردها، پروتکل‌ها، فرآیندها و تکنولوژی‌های مناسب، نمی‌توان این حجم از اطلاعات را به صورت یکپارچه مدیریت کرد.

یکی از اصلی‌ترین نیازهای مدیریت صحیح اطلاعات وجود هماهنگی مناسب بین سیستم‌های اطلاعاتی ارکان مختلف پروژه است؛ اما در صنعت ساخت عدم هماهنگی بیم ارکان پروژه یکی از مشکلات اساسی در پروژه‌ها است. نه تنها در ایران، بلکه در تمام دنیا چنین چالشی وجود دارد. بیشتر سیستم‌هایی که در این صنعت استفاده می‌شوند با یکدیگر ارتباط برقرار نمی‌کنند.

برخورداری از نگاه جامع یکی از کاربردهای مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM)

شاخصه دیگری که در صنعت ساختمان باعث ایجاد نتایج ناراضی‌کننده می‌شود عدم وجود «نگاه جامع» توسط اعضای پروژه، به کل چرخه عمر محصول در حال ساخت است.

این باعث می‌شود در هنگام طراحی، سایر ذی‌نفعان و به خصوص بهره‌بردار، در فرآیند طراحی مشارکت نداشته باشند.

در نتیجه، این اتفاق باعث یک سری مشکلاتی می‌شود که ممکن است طراح اصلا متوجه آن‌ها نباشد. در صورتی که ممکن است این مشکلات آنقدر ساده و سرراست باشند که اگر بهره‌بردار از ابتدا در روند طراحی مشارکت کند به راحتی قابل حل کردن باشند.

به طور کلی هر تغییری در پروژه در فاز طراحی هزینه بسیار کمتری در پی خواهد داشت. BIM یکی از فناوری‌های کمک کننده در همین زمینه است.

بکارگیری BIM

فناوری BIM در صورتی که به صورت صحیح اجرا شود، همانطور که گفتیم این امکان را به وجود می‌آورد که ذی‌نفعان مختلف بتوانند از ابتدای چرخه حیات پروژه در آن مشارکت داشته باشد.

نمودار مَک‌لیمی در شکل زیر این مساله را به صورت واضح شرح می‌دهد. در این نمودار که به نمودار مک‌لیمی نیز معروف است، محور عمودی میزان تلاش و هزینه، و محور افقی فازهای مختلف چرخه حیات پروژه را نشان می‌دهند.

ظهور تکنولوژی BIM باعث شده است تمامی مشکلات مطرح شده در این مقاله به خوبی مدیریت شده و رفع شوند.

امیدواریم این مقاله در رابطه با لزوم بکارگیری مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM) برای شما مفید بوده باشد.

در صورتی که هنوز در رابطه با کاربردهای BIM که از نوین ترین فناوری‌های ساختمانی در طراحی و مدیریت پروژه‌های ساخت است سوالی دارید، بهتر است سایر مقاله‌های مربوط به BIM را مطالعه کنید و یا از مشاورین PMPiran کمک بگیرید.

مشاورین PMPiran طبق تجربیاتی که در راستای مشاوره و آموزش BIM، به خصوص در طی برگزاری دوره‌ مدیریت پروژه‌های ساخت با استفاده از PMBOK و BIM دارند، می‌توانند راهنمای خوبی برای شما باشند.

منبع: کتاب اصول و مبانی BIM تالیف ابوالفضل ناصحی