تحلیل SWOT یا نمودار SWOT از مشهورترین ابزارهای تحلیل استراتژیک است و برخی از آن به عنوان سنگ‌بنای اصلی تحلیل استراتژیک یاد می‌کنند. این تکنیک که به عنوان تحلیل سوات یا اس دبلیو او تی نیز خوانده می‌شود نمایانگر فرصت‌ها، تهدیدها، نقاط ضعف و نقاط قوت سازمان است. اگر بخواهید در کسب‌وکار خود موفق باشید و از رقبا جلو بزنید، یکی از ابزارهایی که در تحلیل کسب‌وکار باید استفاده کنید همین ماتریس SWOT است!
این ابزار گرچه در نهایت به شکل یک ماتریس ساده نمایش داده می‌شود و خط مشی سازمان را مشخص می‌سازد اما برای تنظیم هرچه بهتر، در دل خود اصول و قواعد بسیاری دارد.
در حقیقت شاید هر کسی بتواند طی آموزشی کوتاه و چند دقیقه‌ای از تحلیل SWOT، روش تنظیم آن را فرا بگیرد و آن را اجرایی کند اما تا زمانی که تفکر استراتژیک و مدیریت استراتژیک سرلوحه این اقدام نباشد، احتمالا کیفیت خروجی چندان کارساز نخواهد بود و در طولانی مدت نیز این مورد خود را عیان خواهد کرد.
در نتیجه در این مطلب از PMPiran تحلیل SWOT را از صفر تا صد خواهید آموخت. موضوع این تحلیل را با مقدمه‌ای از مدیریت استراتژیک شروع خواهیم کرد و سپس به بیان چگونگی ترسیم آن خواهیم پرداخت و با چند مثال آموخته‌ها را تقویت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
آنچه درمورد تحلیل SWOT می‌خوانید
- مدیریت استراتژیک (Strategic Management)
- اهمیت مدیریت استراتژیک
- ابزار تحلیل مدیریت استراتژیک ؛ تحلیل SWOT چیست؟
- اجزای ماتریس SWOT
- تحلیل SWOT (SWOT Analysis)
- انواع استراتژی در تحلیل SWOT
- کاربرد ماتریس اس‌دبلیواوتی
- مزايا و محدوديت‌های استفاده از روش تجزيه و تحليل سوات چیست؟
- نمونه تحلیل SWOT
- نمونه استراتژی‌های استخراج شده از ماتریس سوات
- به چالش کشاندن حرفه‌ای ذهن با Case Study!
- جمع‌بندی
مدیریت استراتژیک (Strategic Management)
حتما تا کنون با واژه‌های استراتژی و استراتژیک برخورد کرده‌اید ولی ممکن است مفهوم دقیق آن را به خوبی درک نکرده باشید.
مدیریت استراتژیک یا مدیریت راهبردی عبارت است از مدیریت منابع سازمان برای دستیابی به اهداف آن. در نظر داشته باشید که اهداف بلندمدت سازمان توسط مدیران ارشد تدوین می‌شود و در دسترس تمام سطوح سازمانی قرار می‌گیرد.
اهمیت مدیریت استراتژیک
دنیای پر مخاطره امروز و تغییرات محیط کسب و کار (داخلی و خارجی) نیاز توجه به برنامه‌ریزی را انکارناپذیر ساخته است. یکی از این برنامه‌ریزی‌ها، برنامه‌ریزی استراتژیک می‌باشد.
اخذ تصمیمات با اندیشیدن به مخاطرات و فرصت‌ها باعث می‌شود یک گام از رقبا جلوتر باشید و کنترل سرنوشت سازمان خود را به دست گیرید.
مدیریت استراتژیک که تحلیل SWOT را نیز به همین منظور می‌آموزیم، مزایای دیگری هم دارد که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
- افزایش مشارکت کارکنان و ایجاد انگیزه در آن‌ها
- افزایش حمایت مدیران ارشد
- افزایش تعهد کارکنان و مدیران
- کاهش ریسک‌های تصمیم‌گیری
- افزایش اختیارات به کارکنان
- شفاف‌سازی مسیر فعالیت‌های سازمان در بلند مدت
- همسوسازی اقدامات عملیاتی در راستای اهداف مشخص
ابزار تحلیل مدیریت استراتژیک ؛ تحلیل SWOT چیست؟
با توجه به فهم ضرورت وجود مدیریت استراتژیک اکنون باید به دنبال ابزاری برای تحلیل آن باشیم. بدین منظور تحلیل SWOT یکی از قدرتمندترین ابزارها برای سازمان‌های امروزی است. این ماتریس به شما کمک می‌کند که فرصت‌ها را کشف کنید و با شناخت تهدیدها آن‌ها را مدیریت و با تمرکز بر نقاط قوت و کاهش نقاط ضعف در مناسبترین جایگاه قرار گیرید.
در ضمن در نظر داشته باشید از این ابزار معمولا با عنوان تحلیل سوات یا نمودار سوات هم یاد می‌شود.
اجزای ماتریس SWOT
همانطور که متوجه شدید، تحلیل SWOT چهار جزء دارد:
نقاط ضعف (Weaknesses):
این بخش از تحلیل SWOT در واقع نقاط ضعف عملکرد سازمان را در سطح مطلوب خود متوقف می‌کند. این‌ها مناطقی هستند که برای ادامه رقابت باید بهبود یابد. به عنوان مثال مارک تجاری ضعیف، بدهی‌های زیاد، زنجیره تأمین ناکافی یا کمبود سرمایه.
نقاط قوت (Strengths):
قابلیت‌ها و ویژگی‌های مثبتی که منجر به انجام موفقیت‌آمیز ماموریت‌های سازمان می‌گردد مانند: یک برند قوی، مشتری وفادار، ترازنامه قوی، فناوری منحصر به فرد و غیره.
فرصت‌ها (Opportunities):
به عوامل خارجی مطلوبی اشاره دارد که می‌تواند یک سازمان را از مزیت رقابتی برخوردار سازد. به عنوان مثال، اگر کشوری تعرفه‌ها را کاهش دهد، یک تولیدکننده خودرو می‌تواند با افزایش فروش و سهم بازار، خودروهای خود را به بازار جدید صادر کند.
تهدیدها (Threats):
به عواملی گفته می‌شود که امکان آسیب رساندن به یک سازمان را دارند. به عنوان مثال، خشکسالی تهدیدی برای یک شرکت تولید کننده گندم است، زیرا ممکن است عملکرد محصول را از بین ببرد یا کاهش دهد. سایر تهدیدات معمول شامل مواردی مانند افزایش هزینه مواد، افزایش رقابت و غیره است.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که قوت‌ها و ضعف‌ها مربوط به عوامل داخل سازمان و فرصت‌ها و تهدیدها به عوامل خارج از سازمان مرتبط می‌باشند.
تحلیل SWOT (SWOT Analysis)
ماتریس سوات محدود به شناسایی فرصت‌ها، تهدیدها، ضعف‌ها و قوت‌ها نمی‌شود بلکه می‌بایست با تحلیل آن‌ها به استخراج استراتژی‌ها منجر شود.
استراتژی چیست؟
استراتژی ابزاری است که مدیران برای رسیدن به یک یا چند هدف بلند مدت سازمان از آن استفاده می‌نمایند. استراتژی همچنین می‌تواند به عنوان یک جهت کلی برای شرکت و اجزای مختلف آن برای دستیابی به وضعیت مطلوب در آینده تعریف شود. استراتژی از روند برنامه‌ریزی دقیق استراتژیک حاصل می‌شود.
پیشنهاد مطالعه
صفر تا صد تحلیل کسب و کار؛تحلیلگر حرفه‌ای شویم
انواع استراتژی در تحلیل SWOT
در ادامه به بررسی استراتژی‌هایی که حاصل تحلیل SWOT هستند می‌پردازیم.
استراتژی SO در تحلیل SWOT (استراتژی Maximax):
در واقع هدف از این استراتژی (Strengths – Opportunities) این است که از فرصت‌های خارجی با تمرکز بر نقاط قوت شناسایی شده به بهترین شکل بهره‌برداری گردد.
استراتژی WO در تحلیل SWOT (استراتژی Minimax):
استراتژی Weaknesses – Opportunities به منظور کاهش اثرات ناشی از نقاط ضعف سازمان ازفرصت‌های موجود استفاده می‌شود.
استراتژی ST در تحلیل SWOT (استراتژی Maximin):
در استراتژی Strengths – Threats تمرکز بر این است که چه تدابیری اندیشیده شود تا به منظور غلبه (کاهش یا از بین بردن) بر تهدیدهای خارج از سازمان از نقاط قوت و توانمندی‌های سازمان استفاده نمود.
استراتژی WT در تحلیل SWOT (استراتژی Minimin):
هدف Weaknesses – Threats این است که چه تصمیماتی اتخاذ گردد که در برابر تهدیدهای شناسایی شده، ضعف‌های سازمان به حداقل ممکن برسد.
کاربرد ماتریس اس‌دبلیواوتی
ماتریس SWOT علاوه بر این که در محیط کسب و کار کاربرد دارد و با ارزیابی شرایط مطلوب و نامطلوب سازمان به تدوین سند استراتژی کمک می‌کند می‌تواند در زمینه شخصی نیز مفید باشد و با شناخت استعدادها و توانمندی‌ها بر ضعف‌های خود غلبه کند و فرد را در مسیر شغلی یا فردی به موفقیت نزدیک نماید.
مزايا و محدوديت‌های استفاده از روش تجزيه و تحليل سوات چیست؟
با اینکه در قدرتمند و سودمند بودن ابزار سوات شکی نیست منتها اگر بخواهیم واقع‌بین باشیم مانند هر تکنیکی محدودیت‌هایی نیز دارد که در زیر هم به مزیت‌ها و هم به معایب آن اشاره می‌شود.
مزیت‌ها:
- اتخاذ استراتژی متناسب با اهداف واقع‌بینانه
- بهره‌وری موثر از منابع سازمان با شناخت ضعف‌ها و قوت‌ها
- شناخت وضعیت موجود و ترسیم چشمانداز آینده
- استفاده مطلوب از فرصت‌های احتمالی
- اندیشیدن تدابیر و راهکارهای لازم در مقابل تهدیدات پیش رو با استفاده از توانمندی‌های مثبت سازمان
- استفاده از فرصت‌ها برای غلبه بر ضعف‌ها
محدودیت‌ها:
- ارزیابی‌های ذهنی
- تناقض در تشخیص یک عامل به عنوان تهدید یا فرصت توسط مدیران
- گاها ارائه استراتژی‌های متناقض
نمونه تحلیل SWOT
نمونه‌ای از ماتریس تحلیل SWOT یک شرکت در حوزه نفت و گاز
| نقاط ضعف (Weaknesses)
– عدم توجه کافی به پرسنل جهت فراهم آوردن تسهیلات رفاهی مناسب – نامناسب بودن فضای اداری محیط کار (ارگونومی، چیدمان و موقعیت فیزیکی محیط کار) – عدم ارزیابی مصرف انرژی، منابع و مواد مصرفی – عدم تخصیص مسئولیت‌ها و وظایف حوزه HSE به صورت شفاف و رسمی در سازمان | نقاط قوت (Strengths)
– حمایت مدیریت عامل – تشکیل دورهایی کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار در پروژه‌ها – توجه مدیر ارشد به مسائل مسئولیت‌های اجتماعی – وجود نیروهای خبره در زمینه HSE پروژه – توجه و اجرای برنامه‌های زیست محیطی در پروژه |
| تهدیدها (Threats)
– تلاش شرکت‌های رقیب برای تقویت سیستمهای HSE – قرار گرفتن در Black list در صورت بروز حادثه کاری منجر به فوت – کاهش اعتبار سازمان – مشکلات قضایی در شرایط رخداد حوادث – تعلیق قرارداد | فرصت‌ها (Opportunities)
– تخفیف‌ها و حمایت‌های دولت در خصوص مصرف انرژی – توجه مجامع ملی و بین‌المللی به مسئله محیط زیست – فارغ‌التحصیلان مجرب دانشگاهی در حوزه HSE – وجود شرکت‌های توانمند با اشتراک دانش HSE |
نمونه استراتژی‌های استخراج شده از ماتریس سوات
| استراتژی SO: | استقرار سیستمهای مدیریتی و التزام به رعایت قانون و مقررات |
| استراتژی WO: | اصلاح الگوی مصرف انرژی
تقویت جایگاه HSE در فرایندهای سازمان و پروژه |
| استراتژی ST: | استقرار سیستمهای مدیریتی و التزام به رعایت قانون و مقررات |
| استراتژی WT: | ارتقا کیفیت زندگی در شرکت
فرهنگ‌سازی، توانمندسازی و ارتقا آگاهی کارکنان در حوزه HSE حفظ محیط زیست محدوده پروژه |
به چالش کشاندن حرفه‌ای ذهن با Case Study!
شاید تاکنون اسم مطالعه موردی (case study) را شنیده باشید. اما مطالعه موردی دقیقاً چیست و چه مزایایی دارد؟
یک مطالعه موردی شامل بررسی دقیق، عمیق و جزئی یک مورد یا موارد خاص در یک زمینه دنیای واقعی است که در آن محقق داده‌های عمیق مربوط به چندین متغیر را بررسی می‌کند.
مطالعه موردی زمانی طراحی می‌شود که بخواهید دانش کامل، متنی و عمیق در مورد یک موضوع خاص در دنیای واقعی کسب کنید. به شما اجازه می‌دهد مشخصات اصلی، معانی و پیامدهای پرونده را کشف کنید.
در کیس استادی ممکن است فقط از یک مطالعه موردی استفاده شود که در آن یک موضوع واحد را عمیقاً کاوش می‌کند، یا چندین مورد را برای مقایسه و روشن‌کردن جنبه‌های مختلف مسئله تحقیق انجام می‌دهد.
مطالعه موردی در حال حاضر یکی از متداول‌ترین روش‌های تحقیق کیفی در تحقیقات آکادمیک است و در بسیاری از دوره‌های مطالعاتی در مقطع ارشد و دکتری در دانشگاه‌ها و سازمان‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد و افراد می‌توانند قدرت حل مسئله و دانش خود را در زمینه موردنظر به چالش بکشانند.
کیس استادی‌ها پدیده‌های پیچیده در محیط را بررسی می‌کنند. این روش تحقیق به محقق اجازه می‌دهد تا یک موضوع یا پدیده را در نظر بگیرد و آن را با سؤال تحقیق حل و بررسی کند.
مطالعات موردی در تجارت ممکن است بررسی استراتژی یک مسئله شرکت خاص یا یک مورد گسترده‌تر را پوشش دهد.
محقق پس از مطالعه کیس استادی، بینش عمیق‌تری نسبت به پدیده به دست می‌آورد و پس از مطالعه باید به درکی نسبت به موردمطالعه برسد و برای سؤالات مطالعه دنبال پاسخ باشد.
مانند پرستار و پزشکی که بیماری را مورد ارزیابی قرار می‌دهند تا راه‌حل مناسبی را برای بهبود بیمار پیدا کنند.
اکنون ما می‌خواهیم مطالعات موردی کامل و غنی تهیه کنیم و در اختیار شما بگذاریم. هدف ما همراهی و کمک به شما برای به چالش کشاندن دانش و توانایی حل مسئله ذهن شماست.
در اولین مورد از سری کیس استادی‌ها، ما برای شما کیس کمپانی اپل را آورده‌ایم. در این کیس شما با تحلیل و بررسی متن و جداسازی نکات مهم، ابزار استراتژیک SWOT را طراحی کنید؛ بنابراین متن کیس را با دقت بخوانید و نکات مورداستفاده برای طراحی SWOT را جدا کنید.
پس از بررسی و رسم SWOT برای اطمینان از درست بودن تحلیل خود یا نقد و بررسی آن، نتیجه تحلیلتان را از طریق آدرس ایمیل office@pmpiran.com با ما به اشتراک بگذارید.
در صورت تمایل برای مطالعه کیس استادی‌های بعدی ما می‌توانید از طریق شبکه اجتماعی لینکدین نیز ما را دنبال کنید.
فایل کیس استادی را از این جا دانلود کنید :
پیشنهاد مطالعه
پنج نیروی پورتر چیست؟ + کاربرد آن در صنایع مختلف
جمع‌بندی
تحلیل SWOT ابزاری است برای برنامه‌ریزی استراتژیک و تقریبا همواره می‌تواند نقاط قوت، ضعف، تهدیدات و فرصت‌ها را شناسایی و در نتیجه برای رسیدن به موفقیت و حفظ مزایای رقابتی و تدوین تصمیمات بلند مدت مفید باشد. اگر به تحلیل کسب و کار علاقه‌مند هستید و می‌خواهید در این حوزه پیشرفت کنید و موقعیت شغلی مناسبی را برای خود فراهم آورید می‌توانید در دوره PBA شرکت کنید. شرکت در این دوره علاوه بر اینکه شما را برای دریافت مدرک PBA آماده می‌کند باعث می‌شود تا به توانایی در شناخت و مدیریت درست نیازمندی‌ها و الزامات پروژه دست پیدا کنید.
دیدگاهتان را بنویسید